Tilopleiding kritisch onder de loep

Onze wetgeving rond het risico manueel hanteren van lasten (al sinds 1993) verplicht een aanal zaken voor dit ergonomisch risico.

  1. Maatregelen te nemen om manueel hanteren van lasten te voorkomen
  2. Een risicoanalyse uit te voeren van wat niet voorkomen kon worden
  3. Passende maatregelen te nemen (op basis van de risicoanalyse)
  4. De werknemers informeren over de genomen maatregelen
  5. De werknemers krijgen opleiding en ontvangen inlichtingen
Het geven van opleidingen is dus een verplichting bij het manueel hanteren van lasten. Ondanks dat instructies onderaan de preventiehiërarchie staan, kiezen bedrijven toch vaak voor deze interventie. In Australië wierp men recent een kritische blik op dergelijke tilopleidingen. Het is immers meer effectief om in te zetten het aanpassen van de werkomstandigheden.
 

De geschiedenis van tilopleidingen
Onder tilopleidingen verstaan we opleidingen waar werknemers worden getraind in technieken, zoals door de knieën buigen, de rug recht houden, … Met deze opleidingen verspil je waarschijnlijk waardevolle budgetten én tijd, aldus de WHSQ.

Een enquête van WHSQ maakt duidelijk dat 75% van de werkgevers dergelijke opleidingen heeft georganiseerd in de voorbije 2 jaar. Opmerkelijk: 70% blijft dergelijke opleidingen organiseren, ook al denken ze zelf dat de opleidingen geen bijdrage leveren in de preventie van letsels.

De tilopleidingen vinden hun oorsprongen in krachttraining, fitness en rugrevalidatie en dat is ook waar deze benadering moet blijven, zo stelt de WHSQ.

Tilopleiding zijn niet zinvol
Verder in het videofragment worden ook een aantal studies1,2 aangehaald om deze stelling te staven. De belangrijkste conclusies die de WHSQ hierover samenvat:

  • Getrainde werknemers hebben evenveel letsels als ongetrainde werknemers
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een beperkte training kregen en diegene die doorgedreven training met biofeedback hebben gevolgd
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een éénmalige trainingssessie volgden en diegene die verschillende trainingssessies konden volgen.

Wat dan wel?
Reeds in 2014 werd een evidence based praktijkrichtlijn3 gepubliceerd, gebaseerd op een systematische review. De kwaliteit van het bewijs werd onderverdeeld in de categorieën van A (sterk bewijs) tot en met D (consensus).

Ook in deze publicatie concludeert men dat er sterk bewijs is dat training en houdings- of bewegingsadvies geen effect hebben, net zoals rugbraces. Maatregelen die gericht zijn op het aanpassen van de werkomstandigheden worden wel positief geëvalueerd:

  • Tilliften voor patiënten:
    • Positief effect: A
    • Plafondliften genieten de voorkeur.
  • Tilliften voor objecten:
    • Positief effect: C
    • Effect is afhankelijk van de setting.
    • Gebruik ervan kan soms langer duren dan manueel tillen
  • Productiemethode aanpassen:
    • Positief effect: C
    • Tillen vervangen door trekken/ duwen kan de fysieke belasting sterk verminderen
  • Gewichten aanpassen
    • Positief effect: C
    • Als het verminderen van het gewicht een verhoging van de frequentie betekent, kan het ook nadelig zijn
  • Aanpassen tilhoogte
    • Positief effect: B
    • De werkhoogte optimaliseren kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen horizontale afstand
    • Positief effect: A
    • De voorwaartse reikafstand verminderen levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen wrijving (patiënten transfers)
    • Positief effect: A
    • De wrijvingsweerstand verminderen door glijlakens (patiënten) kogelplaten, …. levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Grip verbeteren
    • Positief effect: C

Besluit
Tilopleidingen leveren dan geen bijdrage tot het verminderen van klachten, gelukkig zijn er voldoende maatregelen die dat wel doen. Deze resultaten tonen aan dat de geprefereerde aanpak van de wetgeving zinvol is: manueel tillen voorkomen (zoals met tilliften), analyseren om de inrichting/ omstandigheden te optimaliseren.  Om dit op systematische en gestructureerde manier te doen is ondersteuning van een preventieadviseur ergonomie noodzakelijk. Met onze praktijkrichtlijn risicoanalyse ergonomie4 geven we hier ook concrete handvaten voor. Maar wat dan met de ‘verplichte’ opleiding? Wel, die opleiding kan zeker een nuttige invulling krijgen., zolang het maar niet gaat over de tiltechnieken of de aangenomen werkhouding.

Bronnen:

  1. Manual material handling advice and assistive devices for preventing and treating back pain in workers - Verbeek, JH - 2011 | Cochrane Library
  2. Effect of training and lifting equipment for preventing back pain in lifting and handling: systematic review - PubMed (nih.gov)
  3. An Evidence-Based Multidisciplinary Practice Guideline to Reduce the Workload due to Lifting for Preventing Work-Related Low Back Pain | Annals of Occupational and Environmental Medicine | Full Text (biomedcentral.com)
  4. https://www.verv.be/news/praktijkrichtlijn-risicoanalyse-ergonomie/

 

Nieuws

Verslag VerV op Worksafe

Op de Worksafe beurs stond ook de Masterclass "Wetgeving ergonomie in praktijk" op het programma. Daarin presenteerde Roeland Motmans voor VerV vier tools om zelf mee aan de slag te gaan met risicoanalyses en ontwerprichtlijnen ergonomie. Toffe sessie op Worksafe met veel interactie. 1️⃣...
Lees meer

Verslag strategiedag VerV

Bij de start van de paasvakantie heeft het VerV bestuur zich teruggetrokken voor een strategiedag. Doel was om vooruit te blikken naar de toekomst vertrekkende van onze waarden en missie. Daaruit volgden dan vier strategische pijlers. Waarden Daadkracht: veel doen, snelle...
Lees meer

Infosessie specialisatie ergonomie - 21/05

In september 2025 start een nieuwe specialisatie-opleiding ergonomie. Daarom organiseert Odisee in samenwerking met VerV een online infosessie op 21 mei om 14u.  De specialisatie ergonomie beantwoordt aan de opleidingseisen van een preventieadviseur ergonoom. Gedurende 40 dagen verdiepen de...
Lees meer

Verslag intervisie "Opleiding tilliften"

Op 3 april organiseerde VerV voor sector Zorg een bijeenkomst in Brussel voor een intervisie over de “Opleiding van tilliften”. Het vertrekpunt was de vraag hoe een ideale opleiding voor tilliften eruit zou moeten zien.  Tijdens een brainstormsessie kwamen diverse onderwerpen aan bod, zoals de...
Lees meer

Spreker in de kijker - Rianne Huijbregts

Op 24 april 2024 organiseren AP Hogeschool en VerV een studiedag over ‘Obesitas en transfers’. Rianne Huijbregts deelt die dag haar kennis en ervaringen wat betreft de zorg voor cliënten met obesitas. Wie ben je en wat is je link met ergonomie? Mijn eerste kennis en vaardigheden op het gebied van...
Lees meer

Goede praktijk: Tattoo artist(s) at risk

Elk jaar verzamelt VerV goede praktijken uit de realisaties van Erkend Ergonomen en projecten of eindwerken van cursisten ergonomie. In dit artikel licht Siemen Thijs zijn eindwerk toe met als titel: "Tattoo artist(s) at risk: an ergonomic analysis and comparison".  Wie ben je, waar werk je en...
Lees meer

Verslag Expertisecentrum ergonomie

Op 17 februari was een leerrijke bijeenkomst van het Expertisecentrum Ergonomie. Dit is een platform waar onderzoekers en Erkend Ergonomen elkaar ontmoeten. Doel is te komen tot een kruisbestuiving tussen theorie en praktijk met als resultaat meer ergonomiegerichte onderzoeken en een betere...
Lees meer

Verslag intervisie leerlijn ergonomie

De leerlijn ergonomie voor preventieadviseurs beschrijft de leerinhouden voor de verschillende niveaus. Deze inhouden bouwen op van niveau III tot de specialisatie ergonomie. Een leerlijn zorgt voor uniformiteit en continuïteit van de ene naar de andere opleiding. Eenzelfde voorkennis versterkt...
Lees meer

Poll Ergonomiecongres

Op 21 oktober 2025 vindt opnieuw het VerV Ergonomiecongres plaats. Deze poll peilt naar jouw interesses en verwachtingen. Laat het ons weten via onderstaande link. Zo maken we opnieuw een topeditie van dit netwerkevent onder ergonomen en geïnteresseerden in ergonomie. Poll...
Lees meer