Verslag poll "Minder zitten op kantoor"
Dat het thema minder zitten op kantoor leeft bij de ergonomen, mag duidelijk zijn. Iedereen is op zoek hoe men dit kan aanpakken in praktijk, maar toch is er ook al heel veel getest en ingevoerd. Een bloemlezing van de resultaten...
1. Zit-statafels
Zit-statafels zijn aan een tweede leven bezig. Vroeger werden ze reeds ingezet voor mensen met specifieke rugklachten. Dit wordt heel positief onthaald door de medewerkers. Vandaag zijn zit-statafels een handige manier om medewerkers makkelijk van houding te laten veranderen. Het staand werken als afwisseling van het traditionele zitten wordt als verfrissend en alert ervaren. De medewerkers reageren enthousiast en ervaren het als een meerwaarde. Op basis van het bijhouden van een zitdagboek wordt de zit-stafel ruim meer dan één uur per dag gebruikt in de staande positie.
Toch zijn niet alle geluiden zo positief. Sommige bedrijven stellen een piek vast na de introductie van de tafels. Het effect vlakt echter af en de zit-statafel wordt nog weinig gebruikt. Een andere vaststelling is dat er toch vaak zittend gewerkt wordt. Van regelmatige houdingsafwisseling is niet echt sprake. Men staat voor een lange periode recht en daarna zit men voor een lange periode... Een terugkerende opmerking is dat medewerkers blijvend gemotiveerd en gestimuleerd moeten worden. Er is sensibilisatie en een kader nodig. De “what’s in it for me?” moet duidelijk zijn.
2. Van sensibilisatie naar gedragsverandering
Sensibilisatie is de vaak gebruikste term om het zitten te onderbreken met staande of bewegende tussenperiodes. Dat gaat in twee richtingen. Enerzijds dient de werkgever warm gemaakt te worden voor dynamisch werken en om de nodige financiële inspanningen te doen. Daarvoor zijn hardere en meer sexy argumenten nodig: return on investment en productiviteit. Anderzijds vraagt het stimuleren van medewerkers veel energie. Over het algemeen worden de tips wel goed onthaald, maar het blijvend effect wordt vaak in vraag gesteld. Het haalt weinig uit, er is toch geen evaluatie achteraf. Er is meer nodig dan de klassieke tips.
Omdat zitten een gewoonte is, is een gedragsverandering het doel. Tips op individueel niveau moeten dus meer gericht zijn op die gewoontes. Taken die men traditioneel zittend doet, gaat men vragen om staand te doen. Op die manier worden nieuwe routines geïntroduceerd, die een meer blijvend effect kunnen hebben. Voor wie weinig gevarieerd werk doet, is een andere strategie het staan te koppelen aan specifieke momenten van de dag (vlak na elke pauze). Individuele doel afspreken, opvolgen en visualiseren via bvb een dagboek of activiteitsmeters heeft meer effect.
Gewoontes veranderen doet men echter niet alleen. Gedrag wordt bepaald door de groepsnorm of bedrijfscultuur/mentaliteit. Het creëren van een community wordt daarom ook vermeld om nieuwe gewoontes te ondersteunen. Apps kunnen dit groepsgevoel versterken door gezamelijk een doel te behalen (bvb de aarde rond wandelen). Met deze aanpak vermelden sommige bedrijven een duurzaam effect te behalen.
3. Dynamische werkplekken
De wandelbureaus en de bureaufietsen zijn in mindere mate getest. De algemene bevinding is dat deze dynamische vormen goed doenbaar zijn voor algemeen kantoorwerk zoals typen en administratie. Ze zijn evenwel minder geschikt voor meer nauwkeurige taken zoals schrijven en beeld- of tekstcorrectie.
Een pilootproject met wandelbureaus noteerde een positief effect, vooral om de middagdip tegen te gaan. Gemiddeld werd er een uur per dag gewandeld op de loopband. Bureaufietsen worden op korte termijn ook positief onthaald en gebruikt. Na één jaar blijkt toch dat het vooral de die-hards zijn die op de bureaufiets blijven werken. Ook als deze op de meest gunstige plaatsen (dichtbij het venster) in een open kantoor werden geplaatst, gingen de medewerkers de fietsen niet spontaan gebruiken. Waar het voor zit-statafels moeilijk is om de werkgever te overtuigen tot aankoop, is dit voor deze dynamische vormen nog meer het geval.
4. Varia
Staand vergaderen wordt goed onthaald voor kortere periodes (<30min). De argumenten van alertheid, efficiëntie en verfrissend komen ook hier naar voor. Omdat lang staan ook niet goed is, moet men mensen actief leren staan. Anderen ervaren dat een half-staande houding aangenamer is om te vergaderen of werken. Uiteraard kan men ook wandelend vergaderen.
Subtiele feedback over te lange zitperiodes maakt de veelzitters bewust. Pauzesoftware werkt op voorwaarde dat de melding het werk niet stoort en kan omzeild worden indien het niet past. Een andere manier is de prikkel vanuit de stoel te laten komen zoals bij de Axia Smart. Ook met Lumoback heeft men al getest, maar zonder feedback hervalt men snel terug in oude gewoontes.
Tot slot zijn er de statafels zoals Jaswig, die gedeeld kunnen worden door meerdere collega’s. Dat is financieel een meer haalbare oplossing. Als enige staand gaan werken is echter niet altijd evident. De mentaliteit moet er rijp voor zijn. Het moet voor de medewerkers duidelijk zijn waar, waarom en wanneer deze statafels gebruikt kunnen worden. Dit geldt ook wanneer men start met een kleine test...
Minder zitten op kantoor leeft. Het is alleszins een actueel thema om ergonomie bespreekbaar te maken. Bedankt aan alle invullers van de poll, het waren leerzame ervaringen recht uit de praktijk!